Klein boekje

Als je verzamelt en ook onderzoekt is het belangrijk om regelmatig door je collectie heen te bladeren. Voor dit blog deed ik dat ook en ik  kwam in een van mijn mappen dit kleine leporello gevouwen boekje tegen. Dit is een van de kleinste boekjes die ik ken. Het is 7,9 centimeter hoog en 4,9 cm breed. Het telt 10 gevouwen bladzijden en er staan maar liefst zes kleine alfabetjes in. Maar ook twee cijferreeksen, wat kleine motiefjes, het woord "souvenir" en de woorden "papa" en "maman".
Voor dit blog maakte ik een foto van de omslag en bladzijde 3 en 4. Mooie alfabetjes en een paar kleine motiefjes.



Alexandre Rouyer, mignonserie nr. 1

Ik kan het volgende over dit boekje vertellen:
de uitgever is Alexandre Rouyer. Hij woonde en werkte in Parijs, waar hij in 1856 de fabriek van zijn moeder hervatte. Hij begon als ontwerper van stoffen en van "wasdoek" om te borduren. Hij breidde langzamerhand zijn zaak uit tot een fourniturenzaak en uiteindelijk opende hij in 1876 een winkel aan de Rue Saint- Denis 120.
Na zijn dood in 1881 kent het huis verschillende erfgenamen: de eerste is André Béranger die Rouyer opvolgende. Dit deed hij tot 1893.
Dit kleine boekje is het eerste boekje uit de "Mignon" reeks. Hoeveel boekjes deze serie heeft is mij niet bekend, maar bij mij gaat de serie tot en met nummer 6. Behalve alfabetjes voor kruissteken, zijn er ook verschillende boekjes van deze serie die alfabetjes voor witwerk laten zien.
Er zijn verschillende drukken van deze serie verschenen, vanaf dat Alexandre Rouyer deze ontwierp tot en met James Weill. (1893-1898) Dit is wat bij mij bekend is.
De eerste "Mignon" boekjes van Rouyer zijn zelfs 7,4 bij 4,7 centimeter! Mignon zou je kunnen vertalen als "aardig" of "schattig". Wat ze in mijn ogen dan ook zijn! Onze oudste dochter heeft als een van haar voornamen: Mignon. Maar die naam hebben we haar gegeven lang voordat ik deze  boekjes ging verzamelen.
Deze druk is gemaakt door Béranger en hij werkte tussen 1881 en 1893. De kaft is roze gekleurd en de inhoud is blauw. De achterkant werd door de uitgever gebruikt om reclame te maken voor zijn zaak. Hij zette erop wat hij verkocht: borduurontwerpen, een atelier voor ondergoed en een fabriek voor allerlei boordsel, kant en tussenzetsels. Maar ook had hij een atelier waar hij kennelijk een aantal ontwerpers in dienst had die voor hem borduurpatronen ontwierpen.
Omdat deze boekjes zo klein zijn was het handig om ze te bewaren in het naaimandje of de naaidoos van de eigenaresse. Zó was het voorbeeld snel bij de hand of was het gemakkelijk mee te nemen. De boekjes werden over het algemeen -en zeker in de beginperiode - gemaakt van slecht papier. Veel exemplaren zijn in slechte staat, ook al door het intensieve gebruik.
Leuk zijn de toevallige vondsten van deze boekjes: soms vind je ze terug in handwerkboeken die op rommelmarkten worden aangeboden, dat is mij ook eens overkomen. Dat maakt de vondst natuurlijk dubbel leuk!

Bron: Veronique Maillard: "Rouyer ses plus beaux motifs et alphabets anciens."

De "Pompadour Bow" Slipper

Mijn verzameling authentieke borduurpatronen bestaat uit verschillende onderdelen.
Eén onderdeel daarvan bestaat uit een aantal mappen met "Bijlagen bij handwerktijdschriften uit de 19e eeuw".
Terwijl ik door de verschillende mappen blader, valt mij weer op dat de verschillende bijlagen van het Engelse tijdschrift: "The Englishwoman's Domestic Magazine" vaak bijzondere ontwerpen laten zien en zeer divers zijn van onderwerp en technieken.
Dit voorbeeld laat een motief voor een pantoffel zien: "The Pompadour Bow" slipper gemaakt door Ad. Goubaud in Parijs. Deze naam was mij al bekend van de verschillende Franse tijdschriften, waar zijn ontwerpen steeds opduiken Maar ook staat zijn naam op leporello gevouwen boekjes en kleine andere boekjes. Kennelijk maakte dit Engelse tijdschrift ook gebruik van zijn ontwerpen, want dit is niet het enige borduurpatroon van zijn hand, dat ik ben tegen gekomen.

In Wikipedia staat dat "The Englishwoman's Domestic Magazine" is uitgegeven tussen 1852 en 1879. Dit tijdschrift verscheen maandelijks. Net zoals de andere tijdschriften uit deze periode, was handwerken niet het enige onderwerp. Naast mode, korte verhalen en feuilletons, informatie over de natuur en soms gedichten kon men iedere maand een borduurpatroon verwachten.
Zelf heb ik geen exemplaren van dit tijdschrift in mijn bezit, maar wel de nodige bijlagen. Jammer genoeg hebben antiquairs en andere verkopers meestal de mooie modeplaten en de borduurpatronen uit  het tijdschrift geknipt om ze los te verkopen. Dat bracht meer geld op.

Dit voorbeeld van een pantoffel, waarvan de "bow" (bolle bovenkant) wordt getoond vind ik een prachtig exemplaar van een bijzondere pantoffel.
Deze handgemaakte pantoffels werden in de loop van de 19e eeuw veelvuldig gedragen door mannen, vrouwen en kinderen en werden bij voorkeur geborduurd. De meeste van deze pantoffels werden geborduurd met hand ingekleurde borduurpatronen als voorbeeld en werden verkocht met de mooiste tafereeltjes uit de Biedermeiertijd er op. Ze werden meestal met halve kruissteken (tapisserie) geborduurd en daarna met één kleur opgevuld. Soms werd er ook nog een afgeleid motief op het patroon gezet voor de zij- en achterkant. De verdere afwerking werd meestal overgelaten aan de handige borduurster, die er een paar mooie pantoffels van moest maken, die ook nog bruikbaar moesten zijn!
Dit borduurpatroon heb ik gekozen omdat het een combinatie van technieken laat zien: de ondergrond is geborduurd met wol in een eenvoudig maar evenwichtig motief. De kleine motiefjes in beige en zwart kunnen met kraaltjes worden geborduurd, maar je zou ook kunnen kiezen voor borduurwol. Op de bovenkant is een strik gemaakt van een motief dat bijna geheel met kraaltjes is geborduurd en met een soort van gesp op de pantoffel is bevestigd. In dit geval lijkt deze gesp ook met kraaltjes te zijn geborduurd, maar men zag ook gespen van metaal of (zilver)kleurig, om de strik mee te bevestigen.
De bijlage is gedateerd: 1 juli 1869.

Het "mysterieuze" Biedermeier borduurlapje

 

Dit biedermeier borduurlapje kreeg ik einde van de zomer vorig jaar aangereikt door een buurman verderop uit de straat, toen wij terugkwamen van een korte vakantie. Het bleek dat een naamloze mevrouw die aan mij had willen geven. Navraag bij de twee kleine campings in ons dorp om de mevrouw te vinden leverde niets op en ik wist echt niet waar ik verder moest zoeken. Ik zette het ingelijste borduurlapje op mijn werkkamer neer en even kwam er niets van verder uitzoeken.
Tot ik op een van de bijeenkomsten van de vereniging "MERKWAARDIG" een bestuurslid sprak, die mij vertelde dat zij bij me aan de deur was geweest met het lapje.....  Het raadsel was opgelost!

Het borduurlapje is geborduurd door Trees van Ierssel-Ruygers (overleden in 2012) De motieven die voor dit lapje zijn gebruikt, komen uit mijn verzameling. Ze staan allemaal op verschillende bijlages van Franse handwerktijdschriften uit de 19e eeuw, onder andere uit de "Magasin des Demoiselles" uitgegeven tussen 1844 en 1896.
Trees heeft de verschillende motieven samengevoegd tot deze bijzondere voorstelling en heeft het vervolgens geborduurd. De initialen links en rechts naast de bloemenkrans zijn haar initialen en de mijne. Op dit moment is het patroon van dit lapje nog te bestellen via de winkel van de vereniging.

De reden voor het maken van dit lapje was de tentoonstelling "Met liefde op linnen" die de vereniging MERKWAARDIG  in 2008 heeft georganiseerd in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. De tentoonstelling had als onderwerp de Biedermeierperiode. (1815-1848) Naast ongeveer vijftig met de hand ingekleurde borduurpatronen uit de Atlas Landwehr-Vogels uit Tiel, waren er borduurlappen uit het Openluchtmuseum te zien, die uit de 19e eeuw stammen. Veel leden van de vereniging borduurden kleine lapjes van Biedermeier motieven, die door vrijwilligers werden samengevoegd tot twee grote lange lappen. Deze hingen aan weerszijden van de ingang van de tentoonstellingsruimte.

 

Andere leden borduurden grotere lappen, die ook op de tentoonstelling te zien waren.
Naast de tentoonstelling werd een mooie catalogus onder dezelfde naam uitgegeven. Alle toenmalige leden van de vereniging kregen dit boekje thuisgestuurd. Inmiddels is de voorraad op en zijn er nog enkele exemplaren te verkrijgen bij het Regionaal Archief Rivierenland in Tiel
Het boekje is voorzien van vele mooie foto's en artikelen over de Biedermeiertijd, de tentoongestelde hand ingekleurde borduurpatronen, handwerkbenodigdheden, de benodigde achtergrondinformatie en hedendaagse geborduurde lappen uit deze periode. Ook is een borduurpatroon bijgevoegd van een speciaal daarvoor samengestelde borduurlap.

Inmiddels heeft het "mysterieuze" lapje een plekje gekregen. Ik ben er erg blij mee!