Heinrich Kühn: een bekende onbekende.

De zomer nodigt niet erg uit om een blog te schrijven en bij te houden. Soms moet voor een artikel nog wat onderzoek worden gedaan. Maar ik ga nu weer aan de slag, want het bloggen levert mij ook waardevolle nieuwe contacten op, heb ik gemerkt!
Dit keer laat ik een borduurpatroon zien van Heinrich Kühn, een bekende grote uitgever uit Berlijn, die, net als Sajou een grote productiviteit aan de dag legde wat betreft het vervaardigen van hand ingekleurde borduurpatronen. Daarnaast gaf hij leporello boekjes uit die in het begin hand ingekleurd waren. Later werden het gedrukte exemplaren.




Heinrich Kühn Moderne Stickvorlagen No 1013

Hij bezat in Berlijn een grote manufacturenzaak, waar hij behalve borduurpatronen en patronenboekjes ook wol, garens, haakmaterialen en canvas verkocht.
Vóór die tijd was hij werkzaam bij de uitgever Hertz & Wegener als vertegenwoordiger van borduurpatronen en hij begon in 1867 zijn eigen bedrijf, dat al snel uitgroeide tot een van de grootste firma's op zijn gebied. Innovatie was hem op het lijf geschreven. Eigenlijk net zoals bij Sajou het geval was. Hij was een van de eersten in Duitsland, die het ambacht met de hand inkleuren aanpaste naar het inkleuren met sjablonen. Hiervoor werden per borduurontwerp soms wel 30 verschillende mallen gemaakt, die op het raster gelegd werden. Daardoor konden meerdere rasterruitjes tegelijk ingekleurd worden. Het was daarom niet meer nodig om kleurtekens op koperplaten te graveren, zoals dat in de eerste helft van de 19e eeuw gebruikelijk was. Hij bespaarde hierdoor werk, tijd en dus geld.

Daarnaast was hij een van de eersten, die het graveren van de koper of staalplaten verving door een andere techniek: de steendruk, die hij gebruikte voor het drukken van de rasters.
Hierdoor was het mogelijk om talloze afdrukken te maken, die vervolgens met behulp van sjablonen werden ingekleurd. De bewerkte stenen bleven lange tijd zonder kwaliteitsverlies bewaard en konden na het schoonmaken direct weer gebruikt worden.
Omdat Heinrich Kühn een groot bedrijf had, was hij in staat om kleinere bedrijfjes die failliet gingen op te kopen, of hij kocht de voorraad borduurpatronen op, die hij vervolgens onder zijn eigen naam weer uitgaf.





Heinrich Kühn Moderne Stickvorlagen No 1013
 

 

In dit boekje (242 mm hoog en 163 mm breed) staan zes tafereeltjes met molens in winterse landschappen. Allen zijn blauwwit van kleur. Het raster is door middel van steendruk gedrukt en met sjablonen ingekleurd. Vaak waren dit soort tafereeltjes bestemd voor de export, die zich in deze tijd steeds meer ontwikkelde.
Dit boekje kocht ik begin dit jaar van een collega-verzamelaar en ik vind het leuk om er iets van te laten zien!
Van de firma Heinrich Kühn is mij verder niet zoveel bekend. Heidi Müller meldt in haar boek: "Rosen, Tulpen, Nelken", dat de firma na 1977 nog zou bestaan, maar ik heb er zelf niets over kunnen vinden. Het kan zijn, dat de firma onder een andere naam verder is gegaan.
Wel hebben wij in de woningwijzer van Berlijn een indrukwekkend aantal werkadressen van hem gevonden, zodat de borduurpatronen en de boekjes met borduurpatronen enigszins gedateerd kunnen worden als ze van een adres zijn voorzien.

Bron: Heidi Müller: Rosen, Tulpen, Nelken. 1977.
Informatie over het ambacht steendrukken: steendrukmuseum Valkenswaard